Is eenzaamheid een ziekte?

Is eenzaamheid een ziekte?

05-02-2018

Eenzaamheid is een vaak voorkomende menselijke emotie, eentje dat complex en uniek is voor iedere persoon. Het kan een uitdaging zijn voor iedereen, op elke leeftijd. Kinderen op de speelplaats kunnen moeite hebben om vrienden te maken, nieuwe mama’s voelen zich geïsoleerd, gescheiden mannen kunnen de steun uit hun omgeving verliezen, oudere mensen hebben moeite om het alleen te redden thuis - misschien na iemand te verliezen - en kunnen zich terugtrekken en niemand hebben om mee te spreken voor dagen aan een stuk. Eenzaamheid wordt erkend als een voorbode en oorzaak van een fysieke en mentale gezondheid en is ooit omschreven als een ‘verborgen killer’ vooral onder de oudere mensen. In het Verenigd Koninkrijk concludeerde een studie dat eenzaamheid net zo schadelijk is als roken en overwicht.

Eenzaamheid wordt gedefinieerd op twee manieren. Er is de voor de hand liggende definitie, dat ‘alleen zijn’ is, maar eenzaamheid is ook de perceptie alleen te zijn, en daarom het gevoel hebben geïsoleerd te zijn. De definitie gaat hand in hand met negatieve gevoelens van neerslachtigheid, verdriet, of het gevoel dat je alles kwijt bent.

Onderzoek wijst uit dat mensen die eenzaam zijn meer risico lopen op biologische-, psychologische-en gedragsproblemen. In het ergste geval kan eenzaamheid de oorzaak zijn van suïcidale gedachten en dementie.  Het kan een invloed hebben op het immuun- en cardiovasculair systeem, en kan ook leiden tot een achteruitgang van het algemeen welzijn. Eenzaamheid kan een oorzaak zijn van slapeloosheid, een verminderde eetlust, depressie en verslavingen. Eenzaamheid wordt meer en meer gezien als ziekte (vooral bij ouderen) en wordt ook op deze manier behandeld.

Er zijn drie categorieën van eenzaamheid

• Situationele eenzaamheid: Veroorzaakt door sociale en economische factoren zoals leven buiten een gemeenschap, of geen geld hebben. Omgevingsfactoren kunnen ook een rol spelen bij iemand die ver is moeten verhuizen uit de omgeving van vrienden en familie, of die niet kan reizen door invaliditeit, gebrek aan transportmogelijkheden en/of de daarbij horende kosten. Er kunnen ook persoonlijke conflicten geweest zijn die leiden tot afbreken van relaties.
• Ontwikkelende eenzaamheid: Iedereen heeft nood aan relaties, maar velen onder ons hebben ook wat tijd alleen nodig. Soms kunnen we deze noden niet goed in balans houden, en voor we het weten hebben we niemand om ons toe te wenden.
• Interne eenzaamheid: Veel mensen leven op zichzelf maar zijn nooit eenzaam; ze gebruiken hun tijd voor zelfgroei. Anderen zien constant mensen, maar zien zichzelf als eenzaam. Ze voelen zich afgescheiden en ‘leeg’. Hun verlangen voor contact en intimiteit met anderen, strookt niet met de realiteit. Dit is waarschijnlijk vooral zo voor mensen met een laag zelfbeeld of weinig zelfvertrouwen. Eenzaamheid erodeert je zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde, wat leidt tot stress en angsten.

Levensveranderingen als triggers

Vele levensveranderingen zijn triggers voor eenzaamheid. Starten met school bijvoorbeeld, haalt je van thuis weg. Kinderen krijgen, is voor vele vrouwen een trigger om hun zelfidentiteit te verliezen. Afscheiding, scheiding, iemand verliezen, kan allemaal eenzaamheid veroorzaken. Fysieke problemen ook – gehoorverlies, zicht, mobiliteit enz. – kunnen allemaal leiden tot eenzaamheid.

Het stigma mentale gezondheid

Eenzaamheid, als een gemoedstoestand, kan met succes behandeld worden als een mentaal gezondheidsprobleem. Maar natuurlijk heb je het stigma rond mentale gezondheidsproblemen. Je eenzaamheid zien als zwakte, iets waar je verantwoordelijk voor bent, kan schadelijk zijn. Je voelt je misschien beschaamd wanneer dat eigenlijk niet hoeft. Veel mensen leven in eenzaamheid maar hebben het moeilijk om te zeggen dat ze eenzaam zijn, dus we kennen de ervaringen van anderen niet.

Tips voor omgaan met eenzaamheid

• Ga eens na waarom je je eenzaam voelt. Is het een gebrek aan menselijk contact? Of is het menselijk contact dat je hebt niet diep genoeg? Zijn er omgevings- sociale of economische factoren op het werk?
• Neem elke kans die je hebt om nieuwe mensen te leren kennen. Stel hen vragen over zichzelf. Probeer een beetje te tetteren. Schrijf je in bij verenigingen of cursussen. Misschien kan je ergens werken als vrijwilliger en mensen ontmoeten die ook alleen of eenzaam zijn. Je vindt online fora om contacten te maken, maar bescherm je persoonlijke details goed en houd je verwachtingen laag en realistisch.
• Stel jezelf open. Als je open bent, zullen mensen zich openen naar jou toe. Dit zal het contact verdiepen.
• Zet er niet te veel haast achter. Dag per dag. Dit is vooral zo als je al een tijdje eenzaam of alleen bent. Nieuwe mensen kunnen overweldigend zijn.
• Vergelijk jezelf nooit met iemand anders. Iedereen is anders en we hebben allemaal verschillende noden. Misschien heb je genoeg met één soulmate, iemand anders heeft liever tien goede kennissen.
• Vraag om ondersteuning door een specialist als je dat nodig hebt. Er zijn gemeenschapsgroepen beschikbaar in de meeste gebieden, en je dokter kan therapie aanbevelen als dat iets is dat je kan helpen.
• Zorg voor voldoende slaap. Insomnia kan een impact hebben op hoe je je voelt op dagelijkse basis.
• Neem stappen om je zelfvertrouwen te verbeteren. Meer vertrouwen hebben in jezelf en wie je bent kan een echte boost geven aan hoe je je voelt. Je voelt je misschien minder eenzaam, of je kan het makkelijker vinden om andere mensen te bereiken.

Negeer nooit eenzaamheid

Onthoud, we hebben allemaal vriendschap nodig om te overleven. Als je je neerslachtig en eenzaam voelt, neem dan stappen om dit probleem aan te pakken. We zijn betere mensen wanneer ons onderdeel voelen van de gemeenschap en anderen rondom ons hebben. Andere mensen helpen ons gemotiveerd te blijven, en helpen ons door het leven wanneer we hindernissen tegenkomen, wat we allemaal hebben.

Onderneem vandaag stappen.

Veel succes!

Marie Pure